آنچه تحقیقات می گویند
درمان حل مساله شکلی از درمان است که شامل فراهم کردن ابزاری برای شناسایی و حل مشکلاتی است که از عوامل استرس زای زندگی، کوچک و بزرگ ، بوجود آمده و برای بهبود کلی کیفیت زندگی و کاهش تاثیر منفی بیماری‌های روانی و فیزیکی ناشی از آنها می‌باشد .
تاریخچه درمان حل مساله
درمان حل مساله برای اولین بار در بریتانیای کبیر در زمینه مراقبت‌های اولیه توسعه یافت. این یک درمان مبتنی بر شواهد است که متخصصین سلامت روان می‌توانند از آن در درمان بیماران خود استفاده کنند.
انواع مشکلات درمان
استفاده اولیه از درمان حل مساله، پرداختن به مسائل مربوط به استرس های زندگی و یافتن راه حل‌هایی برای مسائل عینی است. درمان حل مساله را می توان برای مشکلات زندگی به کار برد که به طور معمول با علائم روانشناختی و فیزیولوژیکی مختلفی در ارتباط هستند.
درمان حل مساله برای موارد زیر توصیه میشود:
مسائل مربوط به اضطراب
مسائل روانی و عاطفی اساسی
مسائل سلامت روانی رایج
مقابله با عوامل استرس زای زندگی روزمره
مقابله با از دست دادن عشقی که با عواقب پس از طلاق سر و کار دارد
تمایل به پیدا کردن معنای شخصی بیشتر در زندگی خود
احساس ناراحتی در کار و یا در خانه خود
مشکلات مالی
برای مدیریت علائم خاص افسردگی
مدیریت رویدادهای استرس زای زندگی
مشکلات سلامت روانی ناشی از عوامل استرس زای زندگی
مشکلات مرتبط با بیماری قلبی
مشکلاتی که از یک بیماری پزشکی ناشی می‌شوند
مشکلات روابط
مشکلات خود آزاری
استرس ناشی از تجمع مسائل جزئی زندگی (به عنوان مثال، رفت و آمد طولانی، شغل پر استرس)
استرس مربوط به تشخیص سرطان
اضطراب به خاطر مشکلات خانوادگی
تلاش پس از از دست دادن شغل
برای پرداختن به مشکلات واقعی در زندگی خود
اینکه آیا درمان حل مساله می‌تواند برای مساله خاص شما مفید واقع شود یا خیر ، توسط متخصص سلامت روانی شما بررسی و توصیه خواهد شد .
چارچوب درمان
به منظور درک نحوه عملکرد درمان حل مساله، ابتدا توصیف چارچوب یا زمینه درمان مفید است.
درمان حل مساله براساس یک مدل استرس و رفاه است که اهمیت حل مساله در زندگی واقعی را در نظر می‌گیرد. به عبارت دیگر، کلید مدیریت تاثیر رویدادهای استرس زای زندگی بر حسب مشکلات بعدی سلامت روان، دانستن چگونگی حل مشکلات به هنگام بروز آنها می باشد.
دو مولفه اصلی وجود دارند که چارچوب درمان حل مساله را تشکیل می‌دهند: استفاده از جهت گیری حل مساله برای زندگی و استفاده از مهارتهای حل مساله.
استفاده از جهت گیری حل مساله
زمانی که شما درمان حل مساله را تجربه می‌کنید، یاد می‌گیرید که چگونه این روش را در تمام زمینه‌های زندگی خود به کار ببرید. این به این معنی است که شما به جای موانع لاینحل، مشکلات را به عنوان چالش‌هایی خواهید دید که باید حل شوند. همچنین به این معنی است که شما زمان و عمل سیستماتیک مورد نیاز برای درگیر شدن در تکنیک‌های موثر حل مساله را تشخیص خواهید داد.
برای مثال، اگر شما با افسردگی و یا یک بیماری پزشکی زندگی می‌کنید و هر روز برای خوردن غذاهای سالم تلاش می‌کنید، این مساله را به عنوان مشکلی می‌بینید که می‌تواند از طریق یک برنامه سیستماتیک حل شود که اجرای آن زمان می‌برد.
استفاده از مهارتهای حل مساله
مولفه دوم درمان حل مساله یادگیری چگونگی استفاده از مهارتهای حل مساله است که شامل موارد زیر است:
دانستن نحوه شناسایی مشکل
تعریف مشکل به شیوه‌ای مفید برای درک مشکل
تعیین اهداف مرتبط با مشکل
ایجاد راه‌حل‌های خلاقانه جایگزین برای مشکل
انتخاب بهترین دوره عمل
اجرای انتخابی که ارزیابی نتیجه را برای تعیین مراحل بعدی انجام داده‌اید.
به طور خاص ، در درمان حل مساله از یک رویکرد چهار وجهی استفاده میشود:
تعریف مساله و فرمول بندی
این مرحله شامل شناسایی مشکل واقعی زندگی است که باید حل شود و فرموله کردن آن به روشی که امکان تولید راه حل‌های بالقوه را فراهم کند.
راه حل‌های جایگزین
این مرحله شامل ایجاد یا پرداختن به راه‌حل‌های بالقوه و خلاقانه مختلف برای حل مشکل و کاهش عامل استرس زای زندگی به روش‌هایی است که ممکن است قبلا در نظر نگرفته باشید.
استراتژی‌های تصمیم‌گیری
این مرحله شامل بحث در مورد استراتژی‌های مختلف برای تصمیم‌گیری و همچنین شناسایی موانعی است که ممکن است در راه حل مشکل موجود باشند.
پیاده‌سازی و تایید راه حل
این مرحله شامل اجرای یک راه حل انتخابی و سپس بررسی این موضوع است که آیا این راه‌حل در حل مشکل موثر بوده‌است یا خیر.
قالب درمان حل مساله
قالب درمان حل مساله چیست؟ اجازه دهید نگاهی به ویژگی‌های مختلفی که در آن دخیل است، بیاندازیم :
می‌تواند توسط پزشک یا متخصص سلامت روانی اداره شود
می‌تواند با رویکردهای درمانی دیگر ترکیب شود
می‌تواند یک به یک یا در یک قالب گروهی روی توسعه یک برنامه عملی تمرکز کند
تمرکز بر روی مشکلات زندگی واقعی که در حال حاضر تجربه می‌کنید
از طریق جزئیات گام به گام در مورد چگونگی حل مشکلات زندگی به شما کمک می‌کند.
استفاده از چند مرحله روان درمانی
آموزش روانشناحتی
جلسات حضوری که می‌تواند از ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت طول بکشد
توسعه توانمندسازی شخصی بیمار را در بر می‌گیرد
نوعی مداخله درمان شناختی – رفتاری است
از ۶ تا ۱۶ جلسه برگزار میشود
این جلسات از طریق فرآیند مشارکتی بین درمانگر و درمان حل مساله بیمار انجام می‌شوند
همه چیز درباره آموزش شما برای سازگاری در زندگی است تا بتوانید یک نگرش حل مساله و مهارتهای خاص مورد نیاز برای اجرای استراتژی‌ها در زندگی فعلی خود را توسعه دهید. درمان حل مساله نیز در رویکرد خود بسیار عملی است و به جای پرداختن به گذشته، تنها با حال در ارتباط است.
فواید درمان حل مساله
چه نوع مهارت‌هایی در طول درمان حل مساله ایجاد می‌شوند؟ در زیر برخی از مزایایی که این نوع درمان ارائه می‌دهد آورده شده است :
قادر بودن به شناسایی عوامل استرس زا که احساسات منفی شما را تحریک می‌کنند (به عنوان مثال، ناراحتی، عصبانیت)
اعتماد به نفس که شما می‌توانید با مشکلاتی که با آنها مواجه هستید مقابله کنید.
داشتن یک رویکرد سیستماتیک در مورد چگونگی مقابله با مشکلات زندگی
داشتن یک جعبه‌ابزار از استراتژی‌ها برای حل مشکلاتی که با آن مواجه هستید
اعتماد به نفس بیشتری برای پیدا کردن راه‌حل‌های خلاقانه دارید
دانستن این که چه موانعی مانع پیشرفت شما خواهند شد
دانستن این که چگونه این احساسات را مدیریت کنید زمانی که آنها به وجود می‌آیند
کاهش اجتناب و افزایش عمل – توانایی پذیرش مشکلات زندگی که حل نمی‌شوند
توانایی تصمیم‌گیری موثر توسعه صبر و شکیبایی (درک این که همه مشکلات یک “راه حل سریع” ندارند)
همانطور که می‌توانید ببینید، مزایای متعددی برای درگیر شدن در حل مشکل وجود دارد.
در حالی که انواع دیگر روان درمانی (مانند درمان شناختی – رفتاری) می‌توانند برای مقابله با افکار منفی مفید باشند ، درمان حل مساله در پیدا کردن راه حل ، ابزار و استرتژی های مفید در خصوص مشکلات زندگی و عوامل استرس زایی که با آن دست و پنجه نرم می‌کنید بهتر و مفید تر خواهند بود.
تحقیق در مورد درمان حل مساله
به منظور درک اینکه آیا درمان حل مساله ممکن است برای شما موثر باشد، بهتر است که شواهد پژوهشی مرتبط را در نظر بگیرید. به طور کلی، شواهدی مبنی بر استفاده از درمان حل مساله برای موارد زیر وجود دارد:
اختلال افسردگی عمده
پریشانی عاطفی
اختلال اضطراب عمومی
کیفیت پایین زندگی ناشی از بیماری‌هایی مانند سرطان یا دیابت
برخی از اختلالات شخصیتی
خودکشی
متا آنالیز ۳۱ مطالعه
در یک متا آنالیز از ۳۱ مطالعه که اثربخشی درمان حل مساله را در بین ۲۸۹۵ شرکت‌کننده بررسی کرد ، مشخص شد که درمان حل مساله به طور کلی موثرتر از عدم درمان، درمان به طور معمول و دارونما می باشد. با این حال، مشخص شد که این روش موثرتر از درمان های اصلی که به عنوان بخشی از مطالعات اصلی ارائه شده بود نیست .
علاوه بر این، محققان دریافتند که عواملی وجود دارند که اثربخشی درمان حل مساله را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. این موارد شامل این بود که آیا درمان شامل بخشی از آموزش جهت گیری مساله و همچنین این که آیا تکلیف برای شرکت کنندگان تعیین شده بود یا خیر.
بهترین قالب برای درمان حل مساله شامل این است که به شما یاد داده شود چگونه مشکلات را به عنوان چالش‌هایی که باید بر آنها غلبه کنید ، ببینید . در زمانی که با مشکلات جدید روبرو می شوید، به جای اجتناب با آنها مواجه شوید. همچنین تمرین‌های عملی ، مانند تمرین‌هایی که در طول تکالیف انجام می‌شوند ، برای تمرین استراتژی‌ها بسیار مهم هستند تا تاثیر ماندگاری داشته باشند .
متا آنالیز درمان حل مشکل افسردگی
در یک متا آنالیز دیگر از ۲۱ مطالعه که از درمان حل مساله برای افسردگی استفاده می‌کردند، مشخص شد که درمان حل مساله به اندازه سایر درمان‌های روانی اجتماعی و داروهای ضد افسردگی ، موثر است. همچنین نشان داده شد که درمان حل مساله بهتر از عدم درمان و همچنین کنترل توجه است. یکبار دیگر، مشخص شد که درمان حل مساله زمانی موثرتر است که شامل آموزش در جهت گیری مثبت مساله باشد (به عبارت دیگر، وقتی درمان کامل شد، فرد این طرز فکر را داشت که می‌تواند مشکلات را در آینده حل کند).
اگر شما با افسردگی، اضطراب، مشکلات ارتباطی، بیماری‌های مزمن و یا هر عامل استرس زای دیگر زندگی زندگی می‌کنید، درمان حل مساله می‌تواند راه‌حل موثری برای کمک به شما در مقابله با مشکلات باشد به جای این که از آنها اجتناب کنید و یا احساس کنید که یک قربانی هستید.
مهم است که به یاد داشته باشیم که درمان حل مساله یک درمان اولیه برای اختلالات روانی نیست. اگر شما با علائم یک بیماری روانی جدی مانند اختلال دوقطبی و یا اسکیزوفرنی زندگی می‌کنید، باید با رویکردهای مبتنی بر شواهد برای این نگرانی خاص برخورد کنید.
برای مثال، اگر نمی‌توانید خانه خود را تمیز کنید و یا به خاطر افسردگی قبض‌های خود را پرداخت کنید و یا اگر تشخیص سرطان در کیفیت زندگی شما اختلال ایجاد می‌کند، درمان حل مساله می‌تواند به شما کمک کند. اگر شما با دانستن این که چگونه مشکلات را در زندگی خود حل و فصل کنید و نه اینکه از آنها فرار کنید، دست و پنجه نرم می‌کنید، درمان حل مساله می‌تواند به شما ابزارهایی بدهد که برای حل مشکلات خود به آنها نیاز دارید.
منابع
Bell AC, D’Zurilla TJ. Problem-solving therapy for depression: A meta-analysis. Clin Psychol Rev.
2009;29(4):348-353. doi:10.1016/j.cpr.2009.02.003
Nezu AM, Nezu CM, D’Zurilla TJ. Problem-solving therapy: A treatment manual. New York: Springer;
2013.
Pierce D. Problem solving therapy – use and effectiveness in general practice. Aust Fam Physician.
2012;41(9):676-679.